Aangezien er heel wat vragen bestaan rond de pianoles, is hieronder een FAQ: frequently asked questions. Dit is computertaal voor een overzicht van een paar belangrijke vragen en antwoorden.

Waarom zou je op pianoles gaan als je het ook op het internet of van een boek kan leren?

Pianospelen is iets waarvoor je moet weten hoe je moet bewegen. Je leert ook niet de basis van het voetballen van een filmpje. Daarnaast ben je vaak zo bezig met het spelen zelf dat je niet door hebt hoe je overkomt. Iemand die luistert hoort vaak iets heel anders. Kortgezegd zou je om jezelf les te geven drie dingen moeten weten. 1: Je moet weten waar je naartoe wilt, 2: Je moet weten wat je moet doen om daar te komen, 3: Je moet weten of je het bereikt als je kijkt naar hoe je nu speelt.

Er bestaan wel mensen die zichzelf succesvol les hebben gegeven. Een voorbeeld is Peter Feuchtwanger, maar hij is later alsnog conservatorium gaan doen en toch les gaan volgen. Jezelf les kunnen geven is het uiteindelijke doel van pianoles nemen, niet het startpunt.

Het kan leuk zijn om zelf piano te leren spelen, maar je ziet en hoort altijd het verschil tussen iemand die het zichzelf heeft aangeleerd en iemand die les heeft of heeft gehad. Het is dus verstandiger om niet zelf het hele wiel opnieuw uit te proberen te vinden. Daarnaast geeft de pianoles je een stimulans om te oefenen en kan het ook erg gezellig zijn. Als je wilt kijken hoe het is, ben je van harte welkom om bij mij een proefles aan te vragen.

Wat voor instrument heb ik nodig?

Afhankelijk van wat voor stijl je wilt spelen, heb je een ander instrument nodig. (Voor keyboardlessen in Lelystad: zie deze pagina.) Maar omdat je nu een website over pianolessen bekijkt, neem ik aan dat je piano wilt spelen en geen keyboard. Dus heb je ook een piano nodig, het liefst een akoestische, maar een elektrische is ook mogelijk. Voor pianolessen een piano hebben klinkt als een open deur, maar zo wordt het vaak niet gezien. Je kunt ruzie krijgen met je buren, en een piano kan duur zijn.
Hier volgt even een kort overzicht. Voor meer informatie over de aanschaf van een piano of keyboard: klik hier.

Bezwaren:

Het liefst wil iedereen natuurlijk een vleugel, maar dat wordt vaak gezien als een kostbare aanschaf en zorgt klinkend voor nog meer volume dan een ‘gewone’ piano. Zelf heb ik een piano, en daar ben ik ook heel blij mee – een piano hoeft qua klank niet slechter te zijn dan een vleugel. (Het grootste verschil is dat de snaren en het mechaniek liggen in plaats van staan, waardoor je op een vleugel meestal sneller dezelfde toets kunt spelen.)

Mogelijkheden:

Toch hoeft een piano of vleugel niet duur te zijn. Bij de meeste pianozaken kun je huren, of huren met recht van koop. Een tweedehands piano is ook een goede optie, omdat piano’s heel robuuste instrumenten zijn. Koop in ieder geval géén piano van vóór de Tweede Wereldoorlog: die instrumenten zijn op een andere, minder solide manier gebouwd en zijn vaak onmogelijk te stemmen! Dit zijn vaak de piano’s die op Marktplaats gratis af te halen zijn, of die bij de kringloop voor 100 euro worden weggedaan. Behalve bij een erkende zaak die een gereviseerde piano aanbiedt is dit een risico dat je niet moet nemen.

Zie een piano vooral ook als investering: als hij goed wordt onderhouden neemt de waarde nauwelijks af en kun je er meer dan een mensenleven plezier van hebben. Net als bij het uitbreiden van je huis.

Naast hoe duur een instrument is hoeft het volume ook geen probleem te zijn. Tegenwoordig bestaan er piano’s met een ‘silent systeem’ waarbij de beweging van de hamers op het laatst wordt stopgezet en je met een koptelefoon luistert. De beweging van de hamers wordt doorgegeven aan een soort computer, die net als bij elektrische piano’s een bijpassend geluid selecteert. Met een silent systeem heb je dus én een goed mechaniek, én zorg je voor minder overlast.

Belangrijkste tip:

Wat voor piano je ook kiest: ga naar een erkende zaak met iemand die je kent en er verstand van heeft. Zo voorkom je teleurstellingen. Wil je toch een piano van Marktplaats, neem dan altijd een pianostemmer mee om hem te beoordelen. Meestal kost dit net iets meer dan één stembeurt – een kleine prijs vergeleken met de kosten en moeite die het in beslag zou nemen om een slechte piano te kopen.

Waarom zou je geen keyboard kopen? En waarom liever geen elektrische piano?

Een keyboard is niet per se minder goed dan een piano, wel ‘anders’. (Om keyboardlessen in Lelystad te volgen: zie deze pagina.) Als je popmuziek wilt gaan spelen of je je wilt verdiepen in elektronica, kan het leuk zijn een keyboard (ernaast) te hebben. Omdat ze verschillende instrumenten zijn, is voor pianolessen een piano het meest geschikt, en in mindere mate een elektrische piano. Waarom ik een keyboard afraad voor pianoles? Hieronder de redenen.

(Voor meer informatie over de aanschaf van een piano of keyboard: klik hier.)

Toetsen en speelgevoel:

Bij een keyboard zijn er meestal minder toetsen, en zijn en spelen de toetsen veel lichter. Zodra je de toetsen aanslaat krijg je al geluid, er is geen ‘aangrijpingspunt’ zoals bij een piano of elektrische piano. Dit kan zijn voordelen hebben als je heel snel wil spelen, of als je je keyboard moet meeslepen ergens naartoe. Keyboard spelen is in het begin ook makkelijker omdat de toetsen makkelijk meegaan.

De toetsen op een piano zijn zwaarder, met bijna halverwege een soort aangrijpingspunt. Het voordeel van deze soort toetsen is dat het je helpt niet de verkeerde toetsen in te drukken. Doordat je meer controle hebt over wanneer de toets klinkt, kun je ook mooier spelen. Dit is wel moeilijker in het begin, maar de techniek die je nodig hebt voor piano kun je ook toepassen op keyboard. Andersom is dat niet zo omdat je dan niet gewend bent aan het toetsgewicht.

Klank:

Naast het andere en lichtere speelgevoel bij keyboards heb je ook een andere klank bij het spelen. Je hebt veel verschillende klanken, waarvan de meeste van tevoren zijn opgenomen.  Afhankelijk van wie de klanken heeft opgenomen en van het systeem dat werd gebruikt, kun je veel of weinig mogelijkheden hebben. De computer kiest bij jouw manier van spelen de meest passende klank.

Ik vergelijk het wel met de kleuren die je zelf ziet in ‘het echt’ en de kleuren die je ziet op een 256-kleurenscherm bij oude computers. Voor veel van de top 40 is deze hoeveelheid expressie genoeg. Maar zodra je echt bezig wil met de verschillen in klank die je kunt maken, kan het frustrerend zijn. Je krijgt nog wel een idee van het beeld, maar het is niet wat je in het echt ziet. Muziek is beleving, en zonder een goed instrument blijft die beleving in je hoofd en wordt dat frustrerend.

Best of both worlds? Elektrische piano

Een elektrische piano heeft vaak wel gewogen toetsen en benadert daarmee het speelgevoel van een akoestische piano. Maar het werkt nog altijd anders en heeft meestal geen hamers. Een elektrische piano geeft je wel weer meer verschillende klanken dan een piano. Vaak hebben elektrische piano’s ook betere klank dan keyboards omdat ze gemaakt zijn voor mensen die van de ‘pianoklank’ houden. De vergelijking tussen een scherm en ‘real life’ beeld gaat nog steeds op – hier heb je wel weer meer kleuren.

Hoe vaak moet mijn instrument worden gestemd?

Wat er verder bijkomt voor een akoestische piano of vleugel ten opzichte van een keyboard of elektrische piano, is dat het instrument moet worden gestemd. Met een gitaar of viool zal de speler het instrument zelf stemmen, maar met meer dan tweehonderd snaren en het gegeven dat elke toets ten opzichte van de A net iets onzuiver moet worden gestemd, hebben we als pianisten besloten dit aan technici over te laten die hier speciaal voor studeren. Het stemmen van een piano is namelijk een behoorlijk ingewikkelde klus.

Bij bijna elk concert wordt een piano vooraf gestemd, maar natuurlijk is het geen doen om je piano elke keer voor het oefenen te stemmen. Daarom laten de meeste mensen een piano stemmen tijdens belangrijke seizoenswisselingen, omdat de luchtvochtigheid dan wisselt. Luchtvochtigheid is de belangrijkste factor bij zuiverheid doordat piano’s uit hout en vilt bestaan, materiaal dat kan krimpen of uitzetten. Dit heeft weer invloed op de snaren die daaraan vastzitten. Om de luchtvochtigheid constanter te houden kun je een luchtbevochtiger aanschaffen of een speciaal systeem in je piano laten installeren. Uiteindelijk zal je piano wel minstens elk jaar moeten worden gestemd, zelfs met zo’n systeem.

Je snapt dus dat het idee dat een piano die niet wordt gebruikt, niet hoeft worden gestemd, helaas niet klopt. Maar de gemiddelde ‘pianogebruiker’ heeft genoeg aan twee, drie of soms vier keer per jaar – een heel stuk minder dan een conservatorium of concertzaal.

Hoe veel moet ik oefenen?

Het standaardantwoord is dat je als beginner minimaal een kwartier en het liefst een half uur per dag oefent, en als expert drie tot acht uur. Maar dat is net als veel snelle antwoorden een schatting.

Het belangrijkste is dat je op een manier oefent waarbij je je doelen bereikt. Om dan een precieze tijd aan te houden is lastig. Ik heb dagen waarop ik per stuk vijf minuten studeer op een moeilijke passage, en dagen waarop ik alleen één stuk tot in de details uitwerk en heel vaak doorspeel. Zowel lang als kort oefenen heeft zijn voordelen. Ook een dagje vrij nemen kan goed zijn voor de hersenen.

Globaal gezien kan je het beste met je docent praten over hoe jij het beste oefent, en kun je daarin veel experimenteren. Want zowel discipline, die komt door heel regelmatig oefenen, als inspiratie, die komt door niet té veel te oefenen, zijn belangrijk.

Als je Engels kunt lezen, zijn er interessante veel boeken over het oefenen, zoals The Musician’s Way van Gerald Klickstein. Er zijn ook veel goede blogs over het studeren: een voorbeeld is Bulletproof Musician.